donderdag 21 januari 2010

Het volgende Omega-decennium (4)


foto: Deborah Fitchett[aflevering 1]
[aflevering 2]
[aflevering 3]

In eerdere posts in deze serie kwamen aan de orde:

Dit keer gaat het om functionaliteit die essentieel is (of lijkt) bij het zoeken in een catalogus, maar die van weinig nut (of zelfs onmogelijk) is bij het zoeken in collecties artikelen.

Op dit moment is er vrij veel verschil in geboden zoekfunctionaliteit tussen de huidige Omega en de Aleph-OPAC (en eigenlijk elke OPAC {!**!}). Belangrijke reden daarvoor is het verschil in de wijze van gebruik tussen catalogi en artikel-databases. In een catalogus wordt relatief vaak gezocht naar "known items", teneinde dat item te kunnen lenen of het in de kast te kunnen lokaliseren. Omdat een gebruiker niet altijd de exacte naam of voorletters van een auteur, of de exacte titel van een boek kent, bieden catalogi meestal een bladerfunctie om de alfabetische omgeving van een auteursnaam of van een boektitel te zien te krijgen, om zo uit een lijstje de juiste auteur of de gewenste titel te selecteren.

Dit is een functionaliteit die op dit moment niet in Omega zit. Het is ook een functionaliteit die daar niet makkelijk - maar vooral ook niet zinvol - is in te bouwen. De auteursnamen in een catalogus zijn - als het goed is - zorgvuldig gestandaardiseerd en zelfs gethesaureerd, zodat varianten van voorletters, voornamen en zelfs achternamen en pseudoniemen, toch (bijna) altijd aan de juiste standaard naam gekoppeld zijn. Zo is het in principe mogelijk alle publicaties van een auteur te vinden, op welke naamsvariant ook gezocht is. Bij de auteursnamen van de artikelen in Omega is dat niet het geval. De metadata in Omega zijn afkomstig van allerlei verschillende leveranciers die er voor hun auteursnamen uiteenlopende standaarden op na houden (zo ze die standaarden al hebben). Zelf die gegevens (geautomatiseerd) standaardiseren zal maar in zeer beperkte mate mogelijk zijn, evenals het koppelen van de van leveranciers ontvangen naamsvarianten. En ook de DAI, de Digital Author Identifier, is daar vooralsnog niet bruikbaar voor. Voor het overgrote merendeel van de inhoud van Omega - de full-text toegankelijke artikelen en andere publicaties - is het dus niet zinvol zo'n bladerfunctie voor auteursnamen te ontwikkelen.

Voor artikeltitels is zo'n bladerfunctie ook niet echt nuttig, omdat die manier van zoeken voor dat type materiaal nogal ongebruikelijk is. De enkele keer dat iemand een known-item-search voor een artikel(titel) doet, zal dat gedaan worden op basis van een combinatie van een paar kenmerkende titelwoorden. Die aanpak hebben onze gebruikers intussen wel geleerd van hun ervaring met webzoekmachines. Overigens is dat een techniek die voor boektitels even bruikbaar is, zodat het maar de vraag is of een titel-bladerfunctie voor cataloguszoekacties in de toekomst nodig blijft.

Behalve een beetje aan de zoekkant, vereist het fysieke materiaal vooral extra functionaliteit om de gebruiker aan gevonden materiaal te laten komen. Zo moeten gegevens getoond worden over beschikbaarheid (uitgeleend of niet, meer beschikbare exemplaren op verschillende locaties, ...) en over mogelijkheden tot reservering van gevonden items. Allemaal functionaliteit die voor de digitaal aanwezige artikelen overbodig is. En wat verder voor gebruikers nog van belang is aan een catalogus-systeem: controle op aflopen van uitleentermijnen, boetes e.d., dat is allemaal administratie die niets met zoekintegratie van doen heeft. In een meer digitale toekomst die ons te wachten staat (lees het nieuwe beleidsplan van de KB daar maar eens op na) zijn dat zaken die er al helemaal niet meer toe doen - of in elk geval heel anders moeten worden.

{!**!}   Oeps, nu zie ik net dat zelfs Worldcat al geen auteursnamenbladerfunctie meer heeft. Eigenlijk ook niet zo gek, gezien het volslagen ratjetoe aan materiaal dat ze daar langzamerhand ingepompt hebben, en waar dus ook - net als bij Omega - geen enkele namenstandaardisatie of thesaurering meer wordt toegepast. Anderzijds zou zo'n kijkje in een auteursindex aan zorgvuldige gebruikers wel de kans bieden om zelf alle varianten bij elkaar te zoeken.

[wordt vervolgd]

Geen opmerkingen: