Hoe gaat het met de catalogus?

Op 5 april had de NVB-afdeling Wetenschappelijke bibliotheken een studiedag georganiseerd onder de titel: "Onderwerpsontsluiting II; vinden en verbinden". Die titel gaf al aan dat er (een jaar geleden) ook al eens een "Onderwerpsontsluiting I" was geweest. Alleen ging het deze keer eigenlijk helemaal niet zo veel meer over onderwerpsontsluiting, maar des te meer - direct of indirect - over de toekomst van de catalogus. Bij het programma van de dag zijn intussen ook de powerpointpresentaties van de sprekers te vinden. Over twee bijdragen toch ook hier iets meer:

1. "Zoekmachines kunnen het wel alleen" was de uitdagende titel die Theo Huibers had gegeven aan zijn bijdrage. Enigszins demagogisch suggereerde hij de toehoorders dat handmatig ontsluiten van informatie in toenemende mate overbodig wordt, dankzij moderne technieken van information retrieval - iets waar de directeur van Autonomy het zeker mee eens is. Een slecht verstaander zou hieruit kunnen concluderen dat we helemaal kunnen ophouden met het genereren van metadata voor onze catalogi. En dus eigenlijk onze catalogi kunnen opdoeken. Voor dat laatste zijn misschien wel argumenten aan te voeren, maar dan niet vanwege deze uitdagende uitspraak. Er is namelijk helemaal niet zo'n grote tegenstelling als die uitspraak lijkt te suggereren. Voor redelijk gestructureerde catalogi blijven metadata en bepaalde vormen van autorisatie wel degelijk nodig. Maar computerprogramma’s kunnen dergelijke metadata steeds beter zelf genereren, gebruik makend van veel van dezelfde mooie technieken die er achter de schermen voor zorgen dat de zoekmachines van Huibers "het wel alleen kunnen". Die mooie technieken hebben alleen wel veel meer digitale gegevens nodig dan nu in onze catalogi zitten. Dat komt dan goed uit, want grotere hoeveelheden digitaal beschikbare tekst – inhoudsopgaven, samenvattingen en flapteksten, zo mogelijk zelfs de hele inhoud – hebben we toch al nodig om onze catalogi te laten overleven. Want daarmee worden ook de extra diensten mogelijk, of we die nu Library-2.0 of Web-2.0 noemen, waarmee we nieuwe generaties gebruikers nog enigszins voor onze catalogi hopen te interesseren. Anders kunnen we die inderdaad wel opdoeken. En dat kwam uit de bijdrage van Jeroen, later op de dag, ook goed naar voren.
   
   
2. De tweede bijdrage die ik nog expliciet wil noemen, is het verhaal van Barend Mons, waarin een Wiki wordt ingezet voor terminologie- en kennisbeheer op een gespecialiseerd vakgebied. Daarbij kwamen zowel aspecten van geautomatiseerde kennisextractie als van inhoudelijke validatie van die kennis aan de orde.
   Een read-only versie (PPS) van de powerpoint van Mons is in het eerder genoemde programma te vinden.
   Een vrijwel identieke versie (gewone PPT) is elders ook beschikbaar.
   Een hele lezing (in het Engels) over het zelfde onderwerp is ook te bekijken.
   (Dit is weliswaar iets minder rechtstreeks van toepassing op de catalogus, maar wel heel interessant en eigenlijk ook nauwer met onderwerpsontsluiting verbonden dan mijn inleiding suggereerde).
   

Kennelijk was het een inspirerende dag, want ook op andere blogs is een heleboel over deze bijeenkomst te vinden.

• In de eerste plaats op Jeroen's net opgestarte eigen (Engelstalige) blog "Infopinio" (met voor de buitenlandse lezers vooral een samenvatting van de door hem zelf gepresenteerde gegevens).
  
• Verder concludeerde Inge Angevaare van de KB in haar blog: "Bibliotheek moet een paar tandjes bij zetten"
  
• Ook Thecla Ettema uit Delft blijkt over dit soort bijeenkomsten uitgebreid te bloggen.
  
• En tot slot(?) had ik me hierdoor zelf laten inspireren voor de column in het komende mei-nummer van Informatie Professional ("De catalogus kan het wel alleen" vanaf 23 april al in de voorverkoop op mijn website).